Hội thảo xây dựng và phân tích chính sách trong quy trình xây dựng pháp luật

Ngày 12/11, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội thảo xây dựng và phân tích chính sách trong quy trình xây dựng pháp luật – thực tiễn Việt Nam và kinh nghiệm của Canada. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đến dự và chủ trì Hội thảo.

Đồng chủ trì Hội thảo còn có ông Isabeau Vilandré, Giám đốc Văn phòng Dự án Phát triển lập pháp quốc gia tại Việt Nam (NLD) và ông Nguyễn Văn Hiển, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý. Tham dự hội thảo có đại diện các Bộ, ngành, VCCI; đại diện một số Sở Tư pháp các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương; một số chuyên gia đến từ Canada chuyên gia, nhà khoa học của Việt Nam và đại diện lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ Tư pháp.

Nhấn mạnh một số điểm mới của Luật ban hành văn bản quy phạm năm 2015, Thứ trưởng Lê Thành Long cho biết, điểm đột phá lớn nhất của Luật năm 2015 là tách quy trình xây dựng, phân tích, phê duyệt chính sách với quy trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL). Trước đây xuất phát từ nhu cầu thực tiễn các cơ quan quản lý nhà nước đăng ký đề xuất xây dựng văn bản. Thực tế này dẫn đến việc vừa xác định chính sách, định hướng xây dựng vừa soạn thảo văn bản, nên có thể xảy ra tình trạng xây dựng giữa chừng thì dừng lại. Quy định mới của Luật đã tách hẳn xây dựng chính sách với soạn thảo văn bản, điều này sẽ khắc phục được những hạn chế trước đây của quá trình xây dựng chính sách và soạn thảo văn bản, đồng thời, sự phối hợp liên ngành cũng sẽ được nâng cao. Thứ trưởng khẳng định, Canada có nhiều kinh nghiệm trong phân tích, hoạch định chính sách và đã có mối quan hệ hợp tác lâu dài với Việt Nam, đây là những thuận lợi giúp cho Bộ Tư pháp xây dựng và hoàn thiện Sổ tay hướng dẫn xây dựng và phân tích chính sách trong quá trình xây dựng pháp luật.

Đồng tình với Thứ trưởng Lê Thành Long, ông Isabeau Vilandré, Giám đốc Văn phòng Dự án NLD cũng khẳng định vấn đề xây dựng chính sách là rất quan trọng, nó giúp xác định đúng vấn đề trong xây dựng VBQPPL để đáp ứng nhu cầu thực tiễn và bảo đảm tính khả thi. Luật năm 2015 đã đưa ra các quy định làm rõ hơn vai trò của các bộ ngành trong quá trình xây dựng, ban hành, cũng như theo dõi thi hành pháp luật. Những thay đổi này sẽ giúp cho các Bộ, ngành sớm xây dựng được chương trình xây dựng VBQPPL của mình cho phù hợp với Hiến pháp.

Ông Isabeau Vilandré cũng cho rằng, cuốn Sổ tay này sẽ là công cụ với những biểu mẫu cũng như chuẩn mực, tiêu chuẩn để Bộ, ngành nắm rõ được quy trình xây dựng chính sách, cũng như những chuẩn mực rà soát, đánh giá, thẩm định, thẩm tra, để quy trình xây dựng chính sách được khách quan và đem lại những lợi ích chung.

Tại Hội thảo, TS Nguyễn Văn Cương, Phó Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý đã có bài giới thiệu quy trình xây dựng chính sách theo quy định của Luật ban hành VBQPPL năm 2015. Theo ông Cương, giai đoạn lập đề nghị là phải làm rõ chính sách. Trước đây xây dựng pháp luật được coi là “vừa thiết kế vừa thi công” thì với yêu cầu của Luật nàyviệc thiết kế phải được làm tốt hơn. Ông cũng chia sẻ, trong thực tiễn “phát sinh ra câu chuyện hiểu chính sách trong giai đoạn lập đề nghị là gì vì có rất nhiều khái niệm khác nhau về chính sách”. Đây là thuật ngữ phổ biến, nhưng chưa có văn bản nào đến thời điểm này định nghĩa  một cách chính thống. Mặc dù các quan niệm có thể khác nhau nhưng đều có 3 điểm chung là: một chính sách sinh ra để giải quyết vấn đề gì? Chính sách giải quyết ở mức độ nào? và các biện pháp để giải quyết vấn đề.

Nhấn mạnh về vai trò của đánh giá tác động chính sách, bà Dương Thị Thanh Mai, chuyên viên cao cấp Bộ Tư pháp, cho rằng đánh giá tác động đơn giản là công cụ để phân tích, xác định xem một chính sáchcó tốt, có chất lượng không. Giới thiệu về quy trình đánh giá tác động chính sách, bà cũng đưa ra kiến nghị về việc cần xây dựng 01 chương về phân tích chính sách và đánh giá tác động chính sách trong Nghị định quy định chi tiết và các biện pháp thi hành Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có các quy định về chủ thể, nội dung, quy trình phân tích chính sách, đánh giá tác động chính sách…

Cùng quan điểm bà Dương Thị Thanh Mai, ông Trần Anh Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp đã giới thiệu một số định hướng cơ bản trong xây dựng các quy định về quy trình xây dựng chính sách trong dự thảo Nghị định quy định chi tiết và các biện pháp thi hành Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015.

Trong Hội thảo, bà Juliet Robin, chuyên gia cao cấp về xây dựng Chính sách, ban Xây dựng Chính sách Tư pháp, Bộ Tư pháp bang Ontario, Canada đã giới thiệu tổng quan về quy trình xây dựng và phê duyệt chính sách trong xây dựng pháp luật ở Canada và so sánh với quy trình của Việt Nam.

Hội thảo diễn ra trong một ngày với nhiều chuyên đề quan trọng được trình bày bởi các chuyên gia cao cấp của Canada như: chuyên đề về phương pháp xác định và kiểm chứng vấn đề của bà Andreaa Strom, Giám đốc Ban Xây dựng Chính sách Tư pháp, Bộ Tư pháp bang Ontario, Canada; Chuyên đề đánh giá tác động chính sách của bà Melissa Kim, Chuyên gia về xây dựng chính sách Ban Xây dựng Chính sách Tư pháp, Bộ Tư pháp bang Ontario, Canada…